Geçmişi 15 yıl olan `coaching’ mesleği, iş hayatında giderek önem kazanıyor. İş dünyasının koçları yöneticilere taktik veriyor, yönlendiriyor, motive ediyor.

Verimliliği, diğer insanları etkileme, onlarla daha etkili çalışma kapasitesini artırıyor. Kişinin potansiyelini açığa çıkararak performansını artırmasına destek oluyor.
Lloyd Denton, Hande Yaşargil
İngilizcede `mentoring, coaching’, çalışan insanlara yol göstermek, danışmanlık ve terapi arasında odaklanan bir iş. Mentor Executive Coaching’in kurucusu Hande Yaşargil’in de Türkiye’deki tek koçluk şirketi olan Mentor’u isim olarak seçişi tesadüf değil!
Hande Yaşargil ve Amerikalı ortağı Lloyd Denton, “İş hayatında hazır reçetelerin, sihirli formüllerin, çok kısa sürede etkisini gösteren dâhiyane çözümlerin olmadığı artık biliniyor.

Kendinizde, ekibinizde, işinizde bir değişim ve gelişim istiyorsanız, bunun için mutlaka zaman ve bireysel emek harcamanız gerekiyor. Koçluk, birebir çalışma yöntemiyle bu değişimin planlı, derin ve kalıcı olarak gerçekleşmesini sağlayan dünyadaki en etkili yöntemlerden” diyerek başlıyorlar konuşmaya…

Executive coaching nedir?

Hande Yaşargil: Sporculuktaki koçlukta taktik verme, yönlendirme, motive etme vardır; biz bunu iş dünyasında yapıyoruz. Birebir yönetim danışmanlığı diye çevirmek de mümkün.

Bu konudaki eğitiminiz ne?

H.Y: İÜ Psikoloji mezunu bir psikoloğum. Bunun üzerine İnsan Kaynakları Yönetimi’nde yüksek lisanslıyım. Sekiz yıl insan kaynakları konusunda aktif bir şekilde çalıştım. En son DBR İnsan Kaynakları Direktörü ve İcra Kurulu Üyesi’ydim. Çalışırken de Amerika’da bir enstitüde kısa terapilerin iş hayatında kullanılmasıyla ilgili bir sertifikasyon programına katıldım. “Bu işi en iyi nasıl yapabilirim” diye düşündüğümde, iki alanı birleştirmeye karar verdim.

Koçluk yaparken terapi de yapmış mı oluyorsunuz?

H.Y: Aslında koçluk yapmak, terapi yetkinliklerinin küçücük bir parçası. Bu, bütün terapistler koçluk yapabilir anlamına gelmiyor. Çünkü iş alanında koçluk yapacaksan iş hayatını bilmen gerekir.
Yani diğer koçlardan farkınız var…

H.Y: Evet. Çünkü insanları sadece genel müdür şapkasıyla görmek zorunda değilim. O şirkete neler katabileceğini görmek için geçmişine bakabilirim. Bunu takip edebilecek yetkinliğim var.

Yöneticilere koçluk yapmanın faydası ne?

H.Y: Yönetici seviyesindeki insanların aldıkları her bir kararın şirkete çok büyük bir maliyeti, riski ve etkileme süresi var. Bir yöneticinin aldığı kararın o şirketi etkileme süresi, 3-5 yıl arasında; o yönetici ertesi gün işten ayrılsa bile! O nedenle maddi ve stratejik zararı azaltmak için yardım almaları iyi olur. Yönetici olabilmek için aldıkları eğitimler yadsınamaz; ancak alışkanlıkları da var. Bilgilerini ne kadar hayata geçirebiliyorlar? Karar alırken bilgilerini taze tutmalarını sağlıyoruz. En önemlisi, liderlik özelliklerini daha fazla kullanmalarına katkıda bulunuyoruz.

Lloyd Denton: Şirketler, çok büyük paraları yöneten yöneticilerle çalışıyorlar. Dolayısıyla koçlarla çalışmaları, oldukça fazla para tasarruf etmelerine sebep olabilir! Biz, insanlara ne düşünmeleri gerektiğini değil, bizimle birlikte düşünmelerini söylüyoruz.

Amerika’da neden çok fazla koç var?

L.D: İş hayatındaki rekabet arttıkça insanlar, hem psikolojik hem de iş hayatında destek alabilecek uzmanlara ihtiyaç duydular. Böylece koçluk doğdu. Ancak İngiliz bir psikiyatr, bu işin Amerika’da hızla popüler hale gelmesinin tehlikesi hakkında Harvard Business Review’da makale yazdı.

Çünkü psikiyatri eğitimi olmayanlar da bu işi yapabiliyor. Herkesin karanlık noktaları vardır ve bu, bir psikolojik hastalıktan kaynaklanıyor olabilir. Bu noktada bir koça değil, terapiste gitmelisiniz.

Siz, Türkiye’de bilinen ilk koçluk şirketisiniz. Koçluk için geleceğin mesleği denebilir mi?

H.Y: Harvard Business Review’a göre, Amerika’da şu an 10 bin koç var; 5 yıl içinde bu rakamın 50 bine çıkması bekleniyor. Yani talep çok fazla. Geleceğin mesleği denebilir. Ama bence Türkiye’de sınırlı sayıda yapılacaktır. Terapi, danışmanlık daha yeni kavramlar; koçluğun pazarı yavaş yavaş oluşacaktır. Herkesin kalitesi ve başarısını zaman gösterecektir. Suiistimale çok açık bir konu.

Kimler koçluk yapabilir?

H.Y: Etiğe saygılı olmak, danışanı kollamak, iş ahlakını en yüksek seviyede tutmak gerekli. Üst düzey yöneticilikle ilgili bilgisi ve iş tecrübesi olmalı. Psikolojiyle ilgili olarak `popüler’ bilgiden daha fazlasına sahip olmalı. Sadece iş tecrübesi ya da psikoloji bilgisi yetmez. Biz, disiplinlerarası çalışıyoruz. Böylece her iki alanı da birleştirebiliyoruz.

Kimlere koçluk almalarını öneriyorsunuz?

H.Y: Üst düzey yöneticilere sürekli kendilerini geliştirme aracı olarak; yönetimde yeni görev alan birine hata yapmaması ve danışması için; şirket içinden birine daha üst düzey bir görev verileceğinde; performans azalmasında ve şirketlere lider yetiştirmede koçluk almalarını tavsiye ederim.

Ne kadar zamanda, ne vaat ediyorsunuz?

H.Y: Minimum 4 ay, 16 seanslık kontrat yapıyoruz. Genelde haftada 1 gün, 1-2 saat buluşuyoruz. Biz, destek olmayı vaat ediyoruz.

 
Kıvanç Ersöz (E&E Danışmanlık)

Önümüzdeki yıllarda popüler olacağı kesin!
Koçluk nedir sizce?
Bireysel gelişim programıdır. Aslında firmamız, kariyer danışmanlığı yapıyor. Koçluk da o şemsiyenin altında. İlgi ve bilgi sahamıza giriyor. Potansiyel insanların gelişimlerini hızlandırmak için kullanılan birebir destek programı. Onun başarısı için destek vermektir. 360 derecelik aynalı bir odadayız aslında. Birtakım testlerle kişinin kendini değerlendirmesini sağlıyoruz.

Nasıl koç olunur?

Temsilcisi olduğumuz şirket DBM, dünyanın en büyük kariyer danışmanlığı şirketlerinden. Beni, 5-6 ay önce Amerika’da ve İngiltere’de eğitime gönderdiler. Kişinin kendini tanıması ve yönlendirmesiyle ilgili eğitimim ise 5 yıllık. Ancak koçluğun seviyeleri var. Ben şu an, talep olan, orta ve üst düzey yöneticiler için koçluk yapıyorum.

Koçun görevi nedir?

Bir fabrika mühendisine fabrika müdürlüğü verilecektir. Ama bilmediği bir daldır. Bunun için fabrika müdürlüğü yapmış bir koç bulunur. Yani dünyada işleyiş böyle. Üst seviyeye atanan insanın yanına, bu işi yapmış bir danışman buluyorsunuz. Böylece kişinin gelişimi hızlanıyor; co-pilot gibi. Bir de davranışsal olgunluk var. Genç orta kademe yöneticilerde potansiyel görülüyor, ama insan ilişkilerinde, ikna becerilerinde, liderlik özelliklerini kullanmada sorun olabiliyor. 3-6 ay içinde koçları sayesinde davranışsal olarak olgunlaşıyorlar. Çok iyi bir elemansın, ama karizman eksik? Bu nerede satılır ki? Hiçbir yerde! Ama koçu ona görevler verip kontrol ederek bunu başarabilir.

Sonuçta ne oluyor?

Hayata ve olaylara bakış açınız değişiyor. Daha olgunlaşıyor, insanlara ve olaylara daha pozitif bakıyorsunuz. Verimlilik, diğer insanları etkileme, onlarla daha etkili çalışma kapasiteniz artıyor. Bunlar da kişinin liderlik vasfını geliştirmiş oluyor.

Kimlere koçluk yapıyorsunuz?

Orta ve üst düzey yöneticilerle, direktör altı kişilerle verimli direktör olmaları için çalıştım.

Sizce bu, geleceğin işi mi?

Dünyadaki geçmişi 10 yılı aştı. Ama geleceğin işi olduğundan çok emin değilim. Doktorluk gibi bir şey; yanlış kişiler tarafından yapılırsa zarar verebilir. Yeterli eğitim ve tecrübe şart. Ama önümüzdeki yıllarda popüler olacağı kesin. Çünkü kriz sebebiyle piyasada çok sayıda işsiz üst düzey yönetici var. Onlar, `danışmanlık’ ve `koçluk’ yapacaklar. Aslında Türkiye için çok başarılı bir girişim olabilir. Çünkü pozitif bakış açısına sahip şirketler daha kârlı ve daha mutlu olur.

 

 

MURAT TOKTAMIŞOĞLU NE DİYOR?

Yaşam koçluğu kavramının içi boşaltılmasın.
Koçluk nedir sizce?

Koçluk, kontrol etmek ve yönetmek değildir. Bir süreçtir. Bu süreçte koç, birey ve kurum için doğru olabilecek seçenekleri sunan, yanlış olduğunu düşündüğü konularda fikir belirten, fakat son kararı kişiye bırakan bir kolaylaştırıcı, ayna tutucudur. Kısaca koçluk, potansiyeli maksimize etmektir.

Danışmanlıktan farkı nedir?

Koç ve kişinin birebir çalışması ve sadece ihtiyaç duyulan zamanlarda değil, uzun vadede sürekli olarak uygulanan bir program olmasıdır.

Sizin yaptığınız yaşam koçluğunun farkı nedir?

Dünyada son 5 yılın en hızlı büyüyen sektörü diyebileceğimiz `Life Coaching-Yaşam Koçluğu’ değişen yaşam tarzı içinde, hayatın zorunlu kıldığı ihtiyaçları karşılamaya çalışan bireylerin yaşamlarını kendi istek, yetenek ve ihtiyaçlarına odaklı hedefleri doğrultusunda en iyi şekilde yaşamalarına yönelik ışık tutmayı hedefleyen bir uzmanlık dalı. Bir anlamda, kişinin iş ve özel hayatı arasındaki dengenin korunarak yaşamın daha mutlu, coşkulu, inançlı ve heyecanlı sürdürülmesi için kariyer planıdır.

Yaşam koçluğu nasıl yapılıyor?

Doğru cevaplardan önce doğru sorular sorularak. Ama cevapları koç değil, kişi bulur. Geçmişten bugüne nasıl gelindiğinden daha çok, gelecekte kişinin nerede olmak istediğiyle ilgilenilir. Koçlukta, terapistlerin günlük hayatın getirdiği problemler ve stres yaşayan insanların üzerinde uyguladıkları çözüm odaklı teknikler benzeri yaklaşımlar kullanılabiliyor. Ancak yaşam danışmanlığı, insanların içini dökeceği, ağlama duvarı ya da psikolojik sorunlar için çözüm değildir.

Yaşam koçluğunun ne gibi ilkeleri var?

Etik ve gizlilik ilkelerine bağlılık şart. Danışan-danışman ilişkisi, karşılıklı güvene dayalı bir anlaşmadır.

Kimler yaşam koçu olabilir?

Amerika’da bu konuda sertifika programları veren pek çok kuruluş var. Katılımcılarla ilgili bir sınırlama getirilmiyor; ama doktorlar, avukatlar, kariyer yöneticileri, psikolog ve rehberlik uzmanları gibi konusunda uzman kişiler eğitimlere katılıyor.

Siz nasıl bir eğitim aldınız?

Ben, tıp doktoruyum. Aldığım pratik ve teorik eğitimlerde psikoloji, fizyoloji, anatomi, psikiyatri, nöropsikoloji de yer alıyor. 1992’de doktorluğa paralel başlayan eğitimci ve danışmanlık kimliğim içinde de birlikte çalıştığım yönetici ve çalışanlara yönelik düzenlediğim eğitim ve danışmanlık içerikleri, gözlem ve tecrübeler; iş hayatındaki yönetici ve çalışan kimliğimle edindiğim 12 yıllık iş hayatı deneyimlerimin önemli katkısı oldu. Ayrıca yurt içi ve dışında katıldığım iletişim, yönetim, liderlik, NLP, takım çalışması ve işletme programlarında da teorik bilgimi geliştirdim.

Bir koç için en önemlisi, yaşam ve iş tecrübesinin olmasıdır. Benim yönetim ve iletişim danışmanı ve eğitimci kimliğim, 50’nin üzerinde kurum ve binlerce kişiyle yürüttüğüm eğitimlerin, burada paylaştığım sorunların çözüm üretmemde önemli katkısı olmuştur. Konu insan olunca bir koçta doğruluk, dürüstlük, açık ifade yeteneği, empati ve kendine güven aranan başlıca özelliklerdir.

Hızla yayılan bu kavram için düşünceniz ne?

Kavramın yayılması önemli, ama içinin boşaltılmaması, doğru kişilerin seçilmesi gerekiyor. Yaşam koçluğunun gelecekte Türkiye’de çok önemli bir yerinin olacağını düşünüyorum. Amerika’da 1990’lı yılların ikinci yarısından itibaren yaygın olarak uygulanan `yaşam koçluğu’ 2000’li yılların, geleceğin kuşağının yaşam stilinde önemli yer bulacaktır. Bu kavram, İngiltere’de de hızla yayılıyor. Bill Clinton, Andre Agassi gibi birçok ünlü, yaşam koçlarından destek alıyor.
Kaynak : Tempo Dergisi