Psikolojinin bir özelliği, insanların sadece kişisel çıkar değil, çok sayıda (çoğu zaman bilinçdışı olan) ihtiyaç, amaç ya da değerin güdümünde davrandığını kabul etmesidir. Dahası psikoloji, davranışlarımızı yönlendiren ihtiyaç, amaç ve değerlerin sabit ya da durağan olmadığını, bir durumdan diğerine değişebileceğini kabul eder. Son olarak psikoloji her insanın aynı ipuçlarına ve bağlamlara aynı şekilde yanıt vermediğini kabul eder. Bireysel farklılıkların ve kişiliğin oynadığı önemli rolü araştırır.

Psikolojinin insan davranışları üzerindeki etkilerini incelemek amacıyla birçok deney yapılmıştır. Ross’un uyarladığı oyunun özelliği şöyledir: Gruplardan birine ‘Topluluk Oyunu’ adında bir oyun, diğer gruba ise ‘Wall Street Oyunu’ adında bir oyun oynanacağı söylendi. Kurallar ikisinde de aynıydı; parasal sonuçlar da, tek fark oyunun adıydı (başka bir deyişle oyunun çerçevesi).

Sonuçta insanların işbirliğine istekli olmaları oyunu hangi ad altında oynadıklarıyla bağlantılı olarak çarpıcı bir farklılık gösterdi. ‘Topluluk Oyunu’ oynadıkları söylenenler kararlarının yaklaşık yüzde 70’inde işbirliği yaparken, ‘Wall Street Oyunu’ oynadıkları söylenenler sadece yaklaşık yüzde 33 oranında işbirliği yaptılar.

Yazan : Erdal Talu, Optimist Idea, İşbirliği, s. 21, Optimist Yayın, 2013.