Her şey değişiyor. Aslında devir değişti. Bakıldığında hayatımızda önceden hiç olmadığı kadar değişiklik var. Toplumsal değişiklik, siyası ve hukuki değişiklik, ekonomik değişiklik ve teknolojik değişiklikler… Liste uzayıp gidiyor.

Ayrıca her şey hepimizin gözleri önünde cereyan ediyor. Her şey şeffaf. Daha önce olmadığı kadar çok veri var, bilgi var. Eğer seçici davranmazsanız, bilgi yığını altında ezilebilirsiniz, dikkatinizi dağıtabilir, yanlış yerlere odaklanabilirsiniz.

Sanayi devriminden bu yana insanlık epeyce değişti. Önemli inovasyonlardan birisi modern şirket yapısıdır ve bugün kullandığımız yönetim metotlarıdır. Ama devir değişti. O çağın dinamikleri ve gereksinimleri değişti. Bugün başka dinamikler var, başka gereksinimler var.

Yeni kuşak gençlerin yaşam biçimleri, tüketim alışkanlıkları, önemsedikleri değerler ve çalışma alışkanlıkları oldukça farklı. Y-kuşağı veya Z-kuşağı gençlerin hayata bakış açıları son derece farklı. Endüstriyel çağın yöntemleri bugün artık hiç uygun değil, hatta son derece itici.

Neler mesela?

Mesela hiyerarşi! Askeri düzenden gelen, eğitim seviyesi düşük fabrika işçilerini idare etmek için kullanılan bu yöntem, bugün işleri sadece zorlaştırmaktadır. Emir komuta zinciri her türlü yaratıcılığı, inisiyatif almayı ve sorumluluk bilincini ortadan kaldırmaktadır. Hala hiyerarşik düzene sadık kalan, bunu önemseyen, askeri terfi düzeni içinde yaşayan kurum ve yöneticiler, ciddi bir şekilde zorlanacaklardır.

Bugün inisiyatif var. Sorumluluk vermek, özgür bırakmak ve sonucunu almak gibi yönetilmelidir. Kurumun kültürü zaman içinde buna dönüştürülmelidir. Gençlere sorumluluk verildiğinde, serbest bırakıldığında, şaşırtıcı güzellikte sonuçlar ürettiklerini göreceksiniz.

Hiyerarşi yerine proje ekipleri kurmak, kitlenin zekasını kullanmak, çevik iş yapma yöntemleri kullanmak daha uygun yaklaşımlar olacaktır.

Mesela bürokrasi! Süreçlerin tarif edilmesi, kurumsal süreç akışları olması, bunların dokümante olması ve standartlara uygun olması, bugünün normali ve doğrusu gibi görünmektedir. Ama çoğu zaman amaç ile araç karışmaktadır. Süreçler bir şirketin amacı değil, sonuca ulaşmak, müşteriye en iyi deneyimi yaşatmak için bir araçtır. Öyle düşünülmelidir. Bugün çoğu zaman bu gözden kaçmaktadır.

Bugün insan, müşteri, deneyim, servis, tasarım ön plana çıkmaktadır. Bundan dolayı süreç uzmanları değil, deneyim uzmanları gerekmektedir. Bundan dolayı verimlilik optimizasyonu danışmanlığı değil, servis tasarımı için kreatif ajanslarla çalışmayı tercih edenlerin sayısı artmaktadır.

Bürokrasi yerine oyun, eğlence, yaratıcılık ön plana çıkmalıdır. Üretken bir yarışma kültürü, oyunlaştırma yöntemleri ile sağlanabilir. Eğlenmek insan beyninde farklı mutluluk hormonların salgılanmasına sebep olmaktadır. Mutlu insan daha yaratıcıdır, daha üretkendir, daha sempatiktir, daha iletişime açıktır. İş yerinizde böyle insanlar görmek istemez misiniz?

Mesela kurumsallaşma. Bazı ilginç icatlar çıkardık. Mesela performans yönetimi. Mesela bütçeleme. Mesela planlama. Diyelim ki bütçe yaptık, buna göre planlar hazırladık ve hedefler verdik, sonra da bunları performans yönetimi ile ölçüyoruz. Bunlara uyulması yine asıl amacın önüne geçilmektedir. Müşteriye güzel bir deneyim yaşatmak değil, ay sonu gelmeden önce sözleşmeye imzayı almak daha değerli ve daha önemlidir. Çünkü borsaya o imza ve altındaki bedel raporlanmaktadır.

Bütçeye uymak önemlidir, yeni bir girişimi hayata geçirmek değil. Hepimiz müşteri olarak, çalışan olarak, yönetici olarak bunu yaşamışızdır. Güzel bir fikir, hızlıca hayata geçirilmelidir, ama bütçede yeri yoktur. Maalesef, bu durumda yapılması mümkün değildir. Peki o işi bir öndeki senenin bütçeleme döneminde nasıl bilebilirdik ki? Bu ikilemden kurtulmamız lazım.

Hepimizin imrendiği Silikon Vadisi’ndeki yatırımcıların ve girişimcilerin kurumsal süreçleri olsaydı, bütçelere ve hedeflere uysalardı, bugün hepimizin kullandığı teknolojileri ve mobil uygulamaları göremezdik, toplantı odalarında ‘ruhlarına Fatiha’ okunurdu.

Şirketlerinizde şu cümleler kuruluyorsa, bir şeyleri yıkmanın, kırmanın zamanı gelmiştir.

• Biz bunu hep böyle yapıyoruz. Değiştiremeyiz.
• Bunun kuralı böyle. Başka türlüsü yasak.
• Daha önce denedik, iyi olmadı. Bir daha değiştirmeyelim.
• Bu sektörde öyle olmaz. Teamüllere aykırı.
• Büyüklerimizden böyle gördük. Doğrusu budur.

Bu liste daha uzatılabilir. Bunlara alışkanlık, bizim tabirimizle kalıp diyebiliriz. Bunlara uyulması kural haline gelirse, gelişim durur. Akıl durur. Kurala uyulması, işlerin kolaylaşması, nihayetinde müşteriye daha güzel bir deneyim yaşatılması için olmalıdır. Eğer bunu sağlamıyorsa, sorgulanmalı, değiştirmelidir.

Kalıplarınızı tespit edin, iyi – kötü – çirkin kalıplarınızı ayırt edin, iyilerini devam ettirin, kötülerini terk edin, çirkinleri ise güzelleştirin. Kolay gelsin.

Yazan : Halil Aksu | HarwardBusinessReview